Turhan Selçuk'un Abdülcanbaz'ı

Turhan Selçuk'u son yolculuğuna uğurlarken Abdülcanbaz'dan bahsetmemek olmaz.

Abdülcanbaz 1957 yılında Milliyet Gazetesi'nde yayınlanmaya başlar. O yıllarda Milliyet gazetesinde yabancı bir çizgi roman yayınlanmaktadır. Abdi İpekçi yerli bir çizgi roman ister. Turhan Selçuk bu proje için Aziz Nesin'in desteğini alır. Aziz Nesin Abdülcanbaz adında üçkağıtçı bir tip yaratır. İlk öykü bittiğinde Aziz Nesin devam etmek istemez. Çizgi roman bir süre Rıfat Ilgaz'ın desteğiyle yayınlanır, ardından Turhan Selçuk hikayeyi kendisi yazmaya karar verir ve Abdülcanbaz karakterini yeniden ele alır. 

Abdülcanbaz, düzenin düzensizliğine ve bu ortamdan doğan ahlaksız, namussuz, utanmaz, arlanmaz tiplere karşı savaşan bir semboldür artık.

Abdülcanbaz, yaratıldığı tarihsel dönemden de çıkarılır. Artık hikâye, Osmanlı döneminde, Kurtuluş Savaşı'nda, uzayda, Eski Mısır'da geçebilir.

"Ben Abdülcanbaz'ı kahramanlık ötesi kaba kuvvetten güç alan, yozlaşmış bir çizgiroman türünden ayırıp arıtmak istedim. Bir roman ya da bir hikâye anlatımının sanat değerini katarak bunu grafik sanatın çizgi gücüyle de besleyerek kişiliğini bulması yolunda çalıştım." Milliyet Sanat, Aralık 1972

İçerikte bunlar olurken, Turhan Selçuk'un çizgi üslubunda da belirgin bir farklılaşma başlar. Çizgiler sadeleşir, grafik düzeyi artar.

"1950 sonrası, Saul Steinberg bir hamle yapmış, grafik mizahı Avrupa'dan Amerika'ya kadar götürmüştü. Avrupa'lı karikatürcüler, onun açtığı yoldan yeni mesafelere ulaşmaya çalışıyorlardı. Bu yeni yolda kişiliğimi bulma çabasına yönelik çalışmalara başladım. Önceleri yuvarlak çizgilerle çalışıyordum. Sonra çizgilerimi köşeleştirdim. Daha sonra yuvarlak ve köşeli çizgileri birlikte kullanmaya başladım. Bir ara çoksert, çok düz çizgilerle çalıştım. Ama sadelikten hiç ayrılmadım." Adam Sanat, Aralık 1985

Abdülcanbaz, uzun yıllar Milliyet, Cumhuriyet, Akşam ve Yeni İstanbul gazetelerinde yayınlanır. Yetmişli yıllarda Mehmet Benli, seksenli yıllarda da ise Milliyet Yayıncılık tarafından albüm olarak basılır. 

Turhan Selçuk, 1987 yılında Abdülcanbaz'ı emekli eder ancak 1994 yılında, ısrarlar sonucu tekrar çizmeye başlar.

Not: Bu yazının içerğinin oluşturulmasında Wikipedia'dan yararlanılmıştır.