(Yeni) Türk Lirası ve Mimar Kemalettin Bey

2009 yılında (yeni) Türk Lirası banknotları ile tanışmaya başladık. Yeni banknotlarımızın arka yüzlerinde ulusal ve uluslararası ortamda tarihe mal olmuş değerlerimizin portreleri, çalışma alanları ve eserlerini sembolize eden çizimler yer almakta. Bu isimler belirlenirken esas alınan kıstaslar Merkez Bankası tarafından aşağıdaki şekilde özetleniyor.

- Bilim insanı veya sanatçı olmaları,

- Toplumumuzdan yetişmiş, herhangi bir tartışmaya yer bırakmayacak şekilde milli değer olmaları,

- Evrensel değer taşımaları,

- Herhangi bir siyasi görüşle özdeşleştirilmemeleri, tüm topluma mal olacak kişilikler olmaları,

- Daha önce tedavüle çıkarılan banknotlarda veya diğer ülke paralarında yer almamış olmaları.

Dolaşımda belki de en fazla kullanılacak 20TL'lik banknotun arka yüzünde "Ulusal Mimarlık Akımı"nın öncü ismi Mimar Kemalettin Bey"in portresi yer almakta. 1870 – 1927 yılları arasında yaşamış olan Mimar Kemaleddin, imza attığı mimari eserler ve eserlerindeki tarz ile ulusal mimarlık akımının öncülerinden biri olarak kabul edilmekte. Yine arka yüzde, Mimar Kemaleddin’in eserlerinden biri olan “Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası”nın çizgisel bir çalışması ile “kemer, dairesel motif ve mimarinin üç boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, küre, silindir” gibi formlar tasarım bütünlüğü içinde kullanılmış. Dileğimiz İnsanımızın hergün elinde tutacağı paraların üzerindeki değerlerimizi tanımaları ve felsefe, bilim, sanat, edebiyat gibi alanlara daha fazla ilgi göstermeleridir.

Mimar Kemalettin Bey Kimdir?

“1870-1927 yılları arasında yaşamış olan ve Mimar Sinan’dan sonra, yapıtlarıyla toplum tarafından en çok tanınan ve saygı duyulan mimarlarımızdan biri olan Kemalettin Bey, Osmanlı Hassa Mimarları Ocağı’nın yaklaşık yüz yıllık sükutundan sonra, 20 yüzyıl başlarında, çağdaş anlamda modern mimarlık mesleğine katkıda bulunmaya başlayan ilk Türk mimarlarındandır. 57 yıllık yaşamına sığdırdığı yüzlere varan önemli mimari yapıtın yanısıra, çok sayıda Osmanlı anıt yapısını ilk kez bilimsel bir yaklaşımla restore ederek ülkemizdeki restorasyon çalışmalarına öncülük etmiştir. Bu yapıtlar arasında Kudüs’teki Mescid-i Aksa’nın onarımında gösterdiği yetkinlik ve başarı nedeniyle uluslararası bir ün yaparak, İngiliz Kraliyet Mimarları Birliği RIBA’nın ödülünü almıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun son ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına damgasını vuran ulusçuluk akımına koşut olarak, mimarlıkta Türk ulusçuluğu kuramına öncülük etmiş, İstanbul’da, Sanayi-i Nefise, Hendese-i Mülkiye, Kondüktör Mekteb-i Alisi ve Mühendis Mekteb-i Alisi gibi okullarda yüzlerce öğrenci yetiştirmiş, mimarlık, restorasyon ve Türk mimarlık kuramı konularında yazmış olduğu çok sayıda yazı ile mimarlık yazını konusunda da bir ilki oluşturmuştur. Günümüzdeki TMMOB benzeri ilk meslek örgütü olan “Osmanlı Mimar ve Mühendis Cemiyeti”ni kurmuştur.

Kaynak: http://www.mo.org.tr/ulusalsergi/index.cfm?sayfa=AO-kemalettin